Tijdskrediet

Recente wijzigingen en huidige regeling

De afgelopen jaren werd het stelsel van het tijdskrediet grondig hervormd. De voorwaarden tot opname van tijdskrediet werden beperkt en verstrengd.

Afschaffing tijdskrediet zonder motief

Het ongemotiveerd tijdskrediet werd in verschillende stappen afgebouwd en afgeschaft. (92) Het werd geframed als een tijdskrediet voor wereldreizen, terwijl het in realiteit een zorgverlof was dat grotendeels halftijds of in 1/5de formule werd opgenomen. Op wereldreis gaan doe je niet met zo’n formule. Bovendien werd het vooral opgenomen door vrouwen om zorg op te nemen, schoolvakanties te overbruggen of om even gas terug te nemen in de dagdagelijkse ratrace.

Tijdskrediet met motief zorg werd verlengd.

Werknemers hebben wel nog recht om gedurende hun loopbaan tijdskrediet op te nemen voor specifieke redenen. Het gaat daarbij om tijdskrediet met zorgmotieven en tijdskrediet met motief opleiding. Het tijdskrediet met motief zorg werd in 2017 verlengd van 36 maanden naar 51 maanden. Terzelfdertijd werd ook de uitkering voor de werknemers met meer dan vijf jaar anciënniteit bij de werkgever verlaagd in het geval van een vol- of halftijds tijdskrediet.

Bijvoorbeeld:

Het tijdskrediet met motief zorg geeft de werknemers recht op een voltijds, halftijds of 1/5de tijdskrediet tot maximum 51 maanden omwille van de volgende motieven:

• om voor hun kind te zorgen tot de leeftijd van 8 jaar;
• voor het verlenen van palliatieve verzorging;
• voor het verlenen van bijstand of verzorging aan een zwaar ziek gezins- of familielid;
• om zorg te dragen voor hun kind met een handicap tot de leeftijd van 21 jaar;
• voor het verlenen van bijstand of verzorging aan hun minderjarig zwaar ziek kind of aan een minderjarig zwaar ziek kind dat gezinslid is.

Daarnaast wordt er ook nog voorzien in een recht op een voltijds, halftijds of 1/5de tijdskrediet tot maximaal 36 maanden voor het volgen van een opleiding.  

Om een tijdskrediet op te nemen, moet je twee jaar in dienst zijn bij je werkgever. Tijdskrediet is ook alleen maar een recht in ondernemingen met meer dan tien werknemers. Bovendien is voor de voltijdse of halftijdse formule een cao nodig.

De verschillende motieven zijn niet cumuleerbaar, wat betekent dat je over de hele loopbaan recht hebt op 51 maanden en dus niet per motief. Bovendien maakt het niet uit in welk regime je het tijdskrediet opneemt. De maximumperiode is dus 51 maanden, voltijds, halftijds of 1/5de formule.

Evaluatie

Het beleid rond tijdskrediet wordt vooral gevoerd vanuit een besparingslogica. Als we alle wijzigingen in rekening brengen, dan zien we dat werknemers voor de hervorming van ongemotiveerd en gemotiveerd tijdskrediet meestal de mogelijkheid hadden om voor een langere periode de arbeidsuren te minderen.

Maximum cumul oude systeem (ongemotiveerd en gemotiveerd):

• In 1/5e (populairste systeem): 60 maanden plus 36 of 48 maanden (afhankelijk van motief) = 96 of 108 maanden
• In 1/2e systeem: 24 maanden plus 36 of 48 maanden (afhankelijk van motief) = 60 of 72 maanden
• In voltijdse opname: 12 maanden plus 36 of 48 maanden (afhankelijk van motief)= 48 of 60 maanden

Maximum nieuwe systeem:

• In 1/5e (is enige systeem dat voor iedereen een recht is): 51 maanden
• In halftijds: 51 maanden
• In voltijds: 51 maanden

Bovendien zijn de toelatingsvoorwaarden in bepaalde gevallen verstrengd. Voor het ongemotiveerd tijdskrediet was er geen cao nodig om het halftijds of voltijds op te nemen.

Door de uitkeringen voor werknemers met meer dan vijf jaar anciënniteit te verlagen in het geval van een vol- of halftijds tijdskrediet, duwt het beleid mensen richting de vermindering met 1/5de formule. Ze stelt het als het ware als default voor. Dit is voor het beleid uiteraard ook een besparing, wetende dat je recht hebt op 51 maanden, ongeacht het regime. Wanneer iemand 51 maanden tijdskrediet opneemt met vermindering 1/5de dient het beleid minder uitkeringen te betalen dan wanneer iemand die 51 maanden halftijds of voltijds opneemt.

Opname tijdskrediet in België en de genderdimensie

Na de hervorming van het tijdskrediet zien we voor het eerst in jaren een daling van het aantal gebruikers. Tussen 2015 en 2017 daalde het met 12,3%. De verhouding m/v is constant gebleven. In 2017 was 62% van alle gebruikers vrouwelijk en 38% mannelijk.

De 1/5de formule is met 75% de meest populaire formule in 2017. 4% van de gebruikers kiest voor voltijds tijdskrediet en 21% voor halftijds tijdskrediet.

In 2017 kende het systeem  van tijdskrediet voor zorgredenen 29 916 gebruikers.  Tijdskrediet voor zorgredenen maakt 23% uit van het totaal in 2017, terwijl dat in 2008 maar 3,6% van het totaal aantal opnames van tijdskrediet was. Bij tijdskrediet voor zorg zijn 85% van de gebruikers vrouwen en 15% van de gebruikers mannen.

Vergoeding

In het algemeen stelsel varieert de uitkering naargelang de gekozen formule, de leeftijd, de anciënniteit en de gezinssamenstelling.

Femmakritiek

• Voor veel mensen is het financieel onmogelijk om gebruik te maken van tijdskrediet.
• Tijdskrediet met motief zorg is een sterk vrouwelijk verlof.
• De mogelijkheid om 51 maanden voltijds tijdskrediet op te nemen zorgt mogelijks voor een erg lange onderbreking (van moeders) op de arbeidsmarkt en is dus niet transitiebestendig.

Tijdskrediet biedt voor Femma een onvoldoende structureel antwoord op de noden van kinderen. Het werkt de genderkloof niet weg. En het is een combinatiestrategie die vooral de sociaaleconomisch hoger gerangschikte ouders – en daarbinnen voornamelijk moeders, want het is een vrouwelijke strategie – ten goede komt. (93) Kortgeschoolde moeders zijn minder actief op de arbeidsmarkt en vaker werkloos zodat ze verhoudingsgewijs ook minder tijdskrediet opnemen dan hooggeschoolde moeders. Daarnaast nemen laaggeschoolde werkende moeders ook minder tijdskrediet op dan hun hoger geschoolde collega’s.

Femmavoorstel

Het nieuwe voltijds

Femma trekt vanuit dit perspectief de kaart van ‘het nieuwe voltijds’. Samen met de hervormde kindverloven en een uitstekende externe kinderopvang (cf. VIII) verlicht dit de nood aan tijdskrediet om te zorgen voor kinderen. Het tijdskrediet zonder motief kan dan onder meer gebruikt worden voor een opleiding, persoonlijke ontwikkeling, vrijwilligerswerk of – om de keuzevrijheid van ouders te respecteren – nog altijd als alternatief voor externe kinderopvang. Daarnaast meent Femma dat de reden ‘zorgen voor een kind tot 8 jaar’ uit het aanvullend tijdskrediet met motief moet verdwijnen. De overheid moet het aanvullend tijdskrediet met motieven ‘palliatieve zorg en bijstand aan een zwaar ziek familielid’ samen met de thematische verloven stroomlijnen tot een goed uitgebouwd mantelzorgverlof (cf. IX.II).

Andere verloven om arbeid en zorg te combineren:

• Moederschaps- en geboorteverlof
• Ouderschapsverlof