Vijf vragen aan mantelzorgdeskundige Saloua Berdai

1             Wat is mantelzorg?

‘De term mantelzorger hebben we overgenomen van onze Nederlandse buren. Het betekent eigenlijk zorg geven aan iemand uit je omgeving. Niet voor het geld, maar voor de voldoening. Dat kan voor een partner, kind, een familielid, vriend, buur… zijn. Er bestaat in ons land trouwens nog heel wat discussie over de term. Wanneer ben je mantelzorger? Ben je het ook als je één keer per week langsgaat bij iemand? Het is logisch dat er discussie rond bestaat, want de rol van mantelzorger wordt heel erg bepaald door de zorg die nodig is. Vaak begint het trouwens zo: een keertje langsgaan. Naarmate de noden stijgen, worden de bezoekjes ook frequenter.’

2             Waarom zou iemand mantelzorger willen worden?

‘Heel vaak gewoon omdat het gaat om iemand van wie je houdt. Er zijn mensen die zorgen voor hun partner, hun kind, een goede vriend of vriendin. Een kleine minderheid van de mantelzorgers doet het als vrijwilligerswerk, de meesten vanuit een band die er al was. En dat zien we: de band versterkt vaak nog door het zorgen, wordt intenser. En je krijgt er vaak veel voldoening van.’

3             Zijn er ook valkuilen?

‘We zien vaak dat mensen die de rol van mantelzorger opnemen zichzelf daar wat in verliezen. Dat heeft natuurlijk te maken met het feit dat je zorgt voor iemand die je kent, dan voelt het niet als een taak die je afrondt, maar gewoon als iets wat je doet. En dan blijf je soms doorgaan… Studies wijzen bijvoorbeeld uit dat veel mensen in de mantelzorg afhaken na het vierde jaar. Je mag niet onderschatten hoeveel tijd er in die rol kruipt. Heel vaak neemt de zorgvraag ook toe, zodat het eigenlijk alsmaar meer wordt, terwijl de meeste mensen natuurlijk ook nog hun werk hebben, hun gezin, hun huishouden, een sociaal leven… De goedbedoelde fout die mensen soms maken, is dat ze alsmaar meer van hun eigen leven laten varen om te zorgen, waardoor ze op den duur geïsoleerd raken en uit die hoek geen energie meer krijgen. Wat ik ook hoor van mantelzorgers is dat het zo moeilijk is om de juiste informatie te vinden. Ondersteuning, praktische hulp, financiële vragen: het is niet simpel om daar een eenduidig antwoord op te krijgen. Er is bijvoorbeeld een vergoeding voorzien voor mantelzorgers, maar die is minimaal. Én ze is ook nog eens afhankelijk van de gemeente waar je woont: elke gemeente beslist autonoom óf ze een vergoeding voorziet én hoeveel die bedraagt. Het uitzoeken of je in aanmerking komt voor de vergoeding alleen al is geen sinecure.

Dan is het ook logisch dat je afhaakt op een gegeven moment en dat is jammer, want mantelzorgers zijn van grote economische waarde. Al de mensen die thuis kunnen blijven door mantelzorgers, hebben geen dure gespecialiseerde hulp nodig of moeten niet naar een rusthuis. Ze besparen de gemeenschap dus veel geld. Daar zou wat mij betreft meer tegenover mogen staan.’

4             Bestaat er zoiets als mantelzorgverlof?

‘De regering is ermee bezig, maar we zijn er nog niet, vrees ik. Terwijl het wél heel nuttig zou zijn. Als je bijvoorbeeld zorgt voor je bejaarde moeder, en ze valt terwijl jij op je werk bent, moet je op dat moment rekenen op de goodwill van je baas en collega’s om haar te gaan helpen. Het zou mooi zijn als die tijd erkend zou worden.’

5             Heb je nog tips voor mantelzorgers (in spe)?

‘Zelfzorg is heel belangrijk. Probeer je te laten ondersteunen, neem niet té veel hooi op je vork. Het is heel mooi dat je iemand wil helpen, maar je moet er wél realistisch in zijn. Kijk naar wat je kán doen, en hou je daaraan. Niemand heeft er iets aan als jij jezelf uitput… Er wordt vaak gesproken over vroegtijdige zorgplanning, dat kan inderdaad helpen: denk op tijd na over een rusthuis, wacht er niet mee tot het water je aan de lippen staat. Maak voor jezelf om de zoveel tijd een stand van zaken op: wat doe je nu allemaal, wat moet er allemaal nog worden gedaan, wie kan je daar eventueel bij helpen, hoe kan je het anders oplossen?

Ga zeker eens langs bij je mutualiteit, zij kunnen je informeren over een aantal dingen.’

Dit artikel verscheen eerder in Femma Magazine april 2017