Kan verveling de aarde redden? Ja (en nee), een wetenschapper legt uit

Verveling is functioneel

 “Verveling is een onderbelichte emotie en net daardoor interessant. De meeste menselijke emoties hebben een evolutionaire functie. Van angst, vreugde en verdriet weten we dat het mensen helpt om te overleven. Ook verveling is functioneel. Het geeft ons een signaal dat wat we op dat moment aan het doen zijn, zinloos is. Meestal gaat dat gepaard met een sterke boost om weer iets zinvol te ondernemen. Iets wat we echt belangrijk vinden.”

Dat klinkt logisch en herkenbaar. Opvoedingsdeskundigen zeggen dat een beetje verveling goed is voor kinderen. Daar worden ze creatief van. Inderdaad, na wat gejengel, transformeert het gebroed met karige middelen de woonkamer in een sprookjesbos.

De kunst van verveling

Acteur en theatermaker Peter De Graef noemt dit de kunst van verveling. “Wie zich overgeeft aan verveling, verlangt niet naar wat er niet is. In de plaats daarvan focust hij of zij zich op het aanwezige, op het gewone, op tevreden zijn met wat je gegeven is.” Verveling kan zelfs de aarde redden, redeneert hij. “Als we leren om onszelf zinvol, met niks omhanden, bezig te houden, dan zakt de activiteit van de mensheid en samen daarmee de temperatuur van de planeet.” (bron: Nachtwacht – Canvas – Bekijk hier de video).

Minder tijd naar betaalde arbeid = meer verveling?

Peter De Graef pleit voor een dalende menselijke activiteit. Dat is min of meer ook waar Femma naar streeft. Minder tijd naar betaalde arbeid. Betekent dat dan meer tijd voor verveling?  Als je de getuigenissen op deze website erop naleest, is dat niet het geval. Verre van. Tijd is een kostbaar goed. Van Tilburg is benieuwd naar de resultaten van het experiment met de 30-urenwerkweek. “Minder uren werken in de week kan gunstig zijn. Op voorwaarde dat je een zinvolle tijdsbesteding zoekt. Een plan waar je al lang op broedt maar nooit de tijd vond om het te doen.”

Verveling op het werk, kan dat?

“Verveling is sowieso een factor op het werk”, gaat hij verder. “Repetitieve taken werken verveling in de hand. Werknemers zonder persoonlijke inbreng gaan er ook vaak onder gebukt. Werkomstandigheden als deze leiden tot meer absentie.” Dat zijn de negatieve gevolgen. Kan ledigheid op het werk ook positief zijn? Volgens Van Tilburg wel.

Dagdromen en nostalgie

“Verveling blokt de toestroom van prikkels af. Daardoor krijg je de ruimte om te dagdromen. Vaak zijn dat de momenten waarop je een geniale inval krijgt.

We zien ook dat mensen dan nostalgische herinneringen ophalen. Dat ze bijvoorbeeld terugdenken aan een aangename familiereis of een persoonlijke prestatie waar ze trots op zijn. Die herinneringen geven een positieve boost aan ons zelfbeeld. Ze dragen bij aan het gevoel dat het leven zinvol is.”

Vooruitzicht op een leven vol verveling

Een gevoel dat muzikant Frank Vander linden (De Mens) niet herkende toen hij het nummer De verveling schreef:

De verveling is een straf
Die god aan de mensen gaf
Lange dagen van verveling en verveling
Zomaar opstaan is al erg
Maar dit gaat recht naar het merg
Het vooruitzicht op een leven vol verveling

Het vooruitzicht op een leven vol verveling, dat klinkt allesbehalve aantrekkelijk. Verveling mag je maar in beperkte mate toestaan, zegt Van Tilburg. “Duurt verveling te lang en zie je geen mogelijkheid om dit gevoel te doorbreken, dan ga je afleiding zoeken. Ongezond snacken, is hier een voorbeeld van. Want snacks met sterke smaken of geuren leiden af.”

Verveling en nationalisme

Van Tilburg ziet zelfs een relatie tussen verveling en nationalisme. “Je sterk identificeren met je eigen groep geeft een gevoel van zinvolheid. In een niet problematische context is dat niet erg. Maar als je je verveelt, kan je te veel waarde hechten aan dat groepsgevoel. Gevolg? Je voelt je superieur aan anderen en dat kan leiden tot nationalistische ideeën.”

Een pleidooi voor verveling?

Positief of negatief, verveling hangt af verschillende factoren. De context speelt een belangrijke rol en ook de afleiding die je zoekt om het gevoel te doorbreken. “Zorg dat je niet gevangen zit in een saaie situatie. Voorzie nuttige activiteiten. Je gedachten even laten dwarrelen, kan geen kwaad. Het kan zelfs tot creatieve ingevingen leiden. Maar heb je beslommeringen dan ga je piekeren.”

Verveling is dus een mes dat langs twee kanten snijdt. ‘Een pleidooi voor verveling’, de titel boven deze paragraaf, dekt niet volledig de lading. Verveling mag, maar met mate.

Prop je verlof dus niet vol. Neem af en toe de ruimte voor ledigheid. Denk aan de vakanties uit je kindertijd. Toen de zetel een schip was en een plas, een oceaan.