5 lessen uit Zweden
Wat we kunnen leren van de pionier op gebied van combinatie werk en gezin
Zweden is het land van ABBA, IKEA, Vikingen, Elanden en Pippi Langkous. Maar Zweden staat ook gekend als één van de voorlopers op gebied van gendergelijkheid en een goede combinatie werk en gezin. De perfecte bestemming dus voor Femma om inspiratie te gaan opdoen!
Vijf indrukken die we terug mee naar huis namen:
1. Zweden is heel gezinsvriendelijk.
Kuierend door de straten van Stockholm, merk je meteen dat de Zweden een groot hart hebben voor kinderen. De publieke ruimte is gezinsvriendelijk ingericht. Overal vind je leuke parken, kan je je makkelijk met een buggy verplaatsen – je hebt zelf parkeerplaatsen voor buggy’s in koffieshops en bibliotheken – en vind je verschoningstafels in de toiletten. Ouders die een buggy voortduwen, mogen er zelfs gratis met de bus rijden!
Die gezinsvriendelijkheid zien we ook op andere domeinen van het beleid. Ouders krijgen bijvoorbeeld samen 16 maand ouderschapsverlof waarvan een groot deel aan 80 – en soms zelf – 90 procent van je inkomen vergoed wordt. Veel ouders blijven het eerste jaar na de geboorte thuis bij de kinderen. Na 12 maand kunnen de kinderen naar de kinderopvang, die slechts maximum 135 euro per maand kost.
2. Fika en Lagom staan centraal
Fika, de Zweedse koffiepauze is heilig! Dag twee van onze trip hadden we een afspraak met de lokale vakbond. Om 8u30 werden we reeds verwacht. Zo waren we op tijd om samen met hen eerst te genieten van een Fika alvorens de werkdag te starten. En het blijft niet bij 1 moment op de dag. Gewoonlijk worden er 2 à 3 Fika’s per dag ingelast. Het is een moment waarop je bewust pauze neemt. Dat je even stilstaat bij wat je aan het doen bent. De Fika kan je alleen doen, met vrienden, of met collega’s, thuis, op het werk of in het park. De Fika is meestal vergezeld van een warm drankje zoals koffie of thee en een aantal versnaperingen.
Fika past perfect binnen de levensfilosofie ‘Lagom’ die de Zweden zo typeert. Lagom laat zich het best omschrijven als ‘niet te veel, niet te weinig net genoeg’. Het gaat erom dat je balans tracht te vinden. Wees zelfzeker, maar niet te arrogant en niet te verlegen. Eet lekker, maar niet in overvloed. Het principe zie je ook vertegenwoordigd in het Zweeds design en de mode: functioneel, stijlvol en simpel. En ook op het vlak van werk is die filosofie van toepassing. Ze zijn betrokken bij hun werk, maar stellen het niet te centraal in hun leven. Na 17u liggen de meeste Zweedse bedrijven er verlaten bij. Overuren worden doorgaans niet gewaardeerd. In tegendeel het wordt als een zwakte gezien, een teken van slecht time-management.
3. Gendergelijkheid staat er hoog op de agenda.
Zweden is één van de landen waar de kloof tussen mannen en vrouwen het kleinst is. Gendergelijkheid wordt er vanaf de kleuterklas actief gepromoot. Kinderen worden zoveel mogelijk opgevoed vanuit hun eigen talenten, los van de genderstereotiepen. Vorig jaar kregen bijvoorbeeld alle 16-jarigen het boek ‘We should all be feminists’ van de Nigeriaanse schrijfster Chimamanda Ngozi Adichie cadeau.
Mannen worden ook actief aangespoord om hun deel van het huishouden en de kindzorg op te nemen. En dat loont. In het straatbeeld zijn mannen die achter de buggy lopen geen uitzondering. De Zweden hebben er zelf een specifieke term voor: de latte daddy’s. Latte, omdat je hen vaak met de baby aantreft in het lokale koffiehuis.
4. Experimenten met de 30 urenweek
Zweden is ook de pionier van de 30 urenweek. In verschillende sectoren en bedrijven wordt er geëxperimenteerd met de 6 uren werkdag. In tegenstelling tot wat de kranten hier soms schrijven zijn de resultaten van de experimenten positief. Zoals het laatste experiment in een woonzorgcentrum te Göteborg. De verpleegkundigen werkten gedurende twee jaar 30 uur per week in plaats van 40 uur. Ze behielden hun loon en er werden extra verpleegkundigen aangeworven om de vrijgekomen uren op te vullen. Met als gevolg dat de verpleegkundigen minder afwezig waren op het werk vanwege ziekte, dat ze meer bruisten van energie en gelukkiger waren. En de bewoners? Die rapporteerden dat de kwaliteit van de zorg gestegen was. Tegenover die sociale winst stond uiteraard een economische kost. Die kost was wel lager dan voorspeld. Bovendien is het een kwestie van keuzes: hoeveel zijn we bereid te investeren in gelukkige werknemers en kwaliteitsvolle zorg voor onze ouderen?
Het Walhalla is het niet, maar zeker wel een gidsland.
5. Zweden is niet het Walhalla
Je merkt het misschien, we zijn heel enthousiast over Zweden. Doch hebben ook de Zweden nog een lange weg af te leggen. Net als hier wordt het merendeel van het huishouden en de kindzorg door vrouwen opgenomen, groeien vrouwen moeilijker door naar topfuncties en kennen ze een groter risico op armoede.